Wytyczne Taksonomii UE – kluczowe zasady
W związku z wejściem w życie nowelizacji ustawy o rachunkowości, która została podpisana przez Prezydenta w dniu 12 grudnia 2024 roku, w polskim prawie bilansowym nastąpiło kilka kluczowych zmian, które będą miały istotny wpływ na polskich przedsiębiorców oraz ich sprawozdania za 2024 r.
Poza zmianami, wynikającymi z wdrożenia unijnej dyrektywy CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) nastąpiło jeszcze klika nowelizacji. W poniższym artykule przybliżymy najważniejsze zmiany.
Wzrost limitu dla prowadzenia ksiąg rachunkowych w 2025 r.
Od 1 stycznia 2025 roku zmieniono limity przychodów zobowiązujących do stosowania przepisów ustawy o rachunkowości, w tym także do prowadzenia ksiąg rachunkowych. Zgodnie z przepisami obowiązującymi w latach poprzednich obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych dotyczył osób fizycznych, wspólników spółek cywilnych, spółek jawnych osób fizycznych oraz spółek partnerskich, jeśli ich przychody netto przekroczyły równowartość 2 000 000 euro. Zgodnie z nowelizacją ustawy limit przychodów wzrósł o 25% i od 1 stycznia 2025 roku wynosi on 2 500 000 euro. Kwotę tą zgodnie z art. 3 ust 3, przelicza się na walutę polską po średnim kursie ogłoszonym przez Narodowy Bank Polski, na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedzającego rok obrotowy. W praktyce oznacza to, że wyżej wymienione podmioty, których przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy 2024 wyniosą mniej niż 10 711 500 zł, będą mogły korzystać z uproszczonych form księgowości, takich jak podatkowa księga przychodów i rozchodów.
Beneficjentami tej zmiany będą mniejsze firmy, które ograniczą koszty wynikające z konieczności prowadzenia pełnych ksiąg rachunkowych oraz innych obowiązków wynikających z Ustawy o rachunkowości.
Definicja przychodów ze sprzedaży towarów i produktów oraz pozostałych przychodów operacyjnych, a ich konsekwencje dla sprawozdawczości finansowej
Następną zmianą w ustawie o rachunkowości mającą istotne konsekwencje dla przedsiębiorców jest dodanie nowej definicji. W art. 3 ust 30a zdefiniowano kategorię przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów, które rozumiane są jako:
- przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów, z uwzględnieniem dotacji, opustów, rabatów i innych zwiększeń lub zmniejszeń, bez podatku od towarów i usług oraz innych podatków bezpośrednio związanych z obrotem – w przypadku jednostek innych niż określone poniżej,
- w przypadku jednostek stosujących MSR- przychody z umów z klientami, o których mowa w MSR;
- w przypadku zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji- składkę przypisaną brutto;
- w przypadku banków krajowych, oddziałów instytucji kredytowych i oddziałów banków zagranicznych- sumę pozycji I, IV, VII, VIII i XI w rachunku zysków i strat określonych w załączniku nr 2 do ustawy
- przychody w rozumieniu ram sprawozdawczości finansowej stosowanych przez jednostkę, na podstawie których są sporządzane sprawozdania finansowe jednostki – w przypadku jednostek mających siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu poza terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego, o których mowa w art. 63zd ust. 1 pkt 1 lit. b oraz pkt 2 lit. a oraz b;.
Zmiana ta spowodowała także ujednolicenie zakresu pojęcia przychodów ze sprzedaży do którego odwołują się kryteria dotyczące obowiązkowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, korzystania z uproszczeń ewidencyjnych i sprawozdawczych przez jednostki, a także w kryteriach progów do badania sprawozdania finansowego.
Powyżej opisana zmiana miała także wpływ na definicję pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych, która została rozszerzona o jeden składnik – transakcje dotyczące sprzedaży materiałów. Zmiana ta ma znaczący wpływ na prezentację tych zdarzeń gospodarczych w rachunku zysków i strat za rok 2024. W obecnym kształcie rachunku zysków i strat przychody ze zbycia materiałów oraz koszty ich zakupu powinny być prezentowane odpowiednio jako inne pozostałe przychody operacyjne oraz inne pozostałe koszty operacyjne.
Klasyfikacja jednostek gospodarczych zgodnie z Ustawą o rachunkowości
Nowelizacja ustawy o rachunkowości dokonała klasyfikacji jednostek gospodarczych na cztery kategorie: mikro, małe, średnie i duże jednostki. Od 2025 roku podmioty gospodarcze będą klasyfikowane do tych czterech grup na podstawie trzech kryteriów: sumy bilansowej, przychodów ze sprzedaży towarów i produktów oraz średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty.
W rozumieniu znowelizowanej ustawy jednostką mikro będzie podmiot, który w roku obrotowym za które jest sporządzane sprawozdanie oraz w roku poprzedzający ten rok obrotowy, a w przypadku jednostki rozpoczynającej działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą – w roku obrotowym, w którym rozpoczęła działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą nie przekroczyła co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:
- 2 000 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
- 4 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
- 10 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty
Analogiczne przepisy występują dla pozostałych kategorii. Poniżej przedstawiamy w formie tabelarycznej progi dla każdej kategorii jednostek.
| Rodzaj jednostki | Suma Bilansowa | Przychody ze sprzedaży towarów i produktów | Średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty |
| Mikro | < 2 000 000 zł | < 4 000 000 zł | < 10 osób |
| Mała | < 33 000 000 zł | < 66 000 000 zł | < 50 osób |
| Średnia | < 110 000 000 zł | < 220 000 000 zł | < 250 osób |
| Duża | > 110 000 000 zł | > 220 000 000 zł | > 250 osób |
Dzięki nowelizacji większa liczba jednostek będzie mogła korzystać z uproszczeń ewidencyjnych i sprawozdawczych wskazanych w ustawie. W porównaniu z poprzednimi latami progi dotyczące uznania jednostkę jako mikro czy małą wzrosły o 25% w stosunku do progów stosowanych w poprzednich latach.
Ustawodawca zastrzegł, że bez względu na kryteria sumy bilansowej, przychodów ze sprzedaży towarów i produktów oraz średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty poniżej wymienione jednostki traktowane są jako duże:
- Jednostki, o których mowa w art. 2 ust 1 pkt 3 czyli jednostki działające na podstawie przepisów prawa bankowego, przepisów o obrocie papierami wartościowymi czy innymi wymienionymi w tym artykule;
- jednostki zamierzające ubiegać się albo ubiegające się o zezwolenie na wykonywanie działalności na podstawie przepisów, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 3, lub wpis do rejestru zarządzających ASI na podstawie przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi;
- alternatywne spółki inwestycyjne w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, w tym uprawnione do posługiwania się nazwą „EuVECA” albo „EuSEF”;
- emitenci papierów wartościowych dopuszczeni, emitenci zamierzający ubiegać się lub ubiegający się o jego dopuszczenie do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego;
- emitenci papierów wartościowych dopuszczeni do obrotu w alternatywnym systemie obrotu; krajowe instytucje płatnicze;
- instytucje pieniądza elektronicznego.
Zgodnie z art. 14 ust. 3 ustawy z dnia 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy o rachunkowości, ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw przepisy te mają zastosowanie po raz pierwszy dla sprawozdań finansowych sporządzonych za rok obrotowy rozpoczynający się po dniu 31 grudnia 2023. Będzie miało to znaczące odzwierciedlenie dla sprawozdań finansowych za rok 2024, ponieważ większa liczba jednostek będzie mogła skorzystać z uproszczonych wersji sprawozdań finansowych.
Zmiany w Ustawie o rachunkowości dotyczące badanie sprawozdań finansowych-
W ramach wprowadzonej nowelizacji w ustawie o rachunkowości ustawodawca zmienił także definicję jednostek, które podlegają ustawowemu badaniu sprawozdania finansowego.
Pierwszą z nich jest zmiana progów do badania sprawozdania finansowego. Badaniu podlegają jednostki niewymienione enumeratywnie w art. 64 ust. 1, które w poprzedzającym roku obrotowym, za które sporządzono sprawozdanie finansowe, spełniły co najmniej dwa z następujących warunków:
- średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,
- suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 3 125 000 euro,
- przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 6 250 000 euro.
Powyżej przedstawione progi kwotowe wzrosły o 25% w stosunku do progów wynikających z ustawy przed nowelizacją.
Druga zmiana dotyczącą progów do badania sprawozdania dotyczy kryterium przychodów. W latach poprzednich kryterium to dotyczyło przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych co oznaczało, że w celu weryfikacji spełnienia wymogów dotyczących badania ustawowego uwzględniały przychody z podstawowej działalności dot. sprzedaży towarów i produktów ale także przychody z operacji finansowych. W związku ze zmianą przepisu przychody z operacji finansowych nie są już uwzględniane w tym kryterium, co w przypadku niektórych jednostek (np. jednostek holdingowych) może skutkować niespełnieniem progów do ustawowego badania sprawozdania finansowego.
Zmiany dotyczące kryteriów ustawowego badania sprawozdania finansowego będą miały zastosowanie dopiero do badania sprawozdań finansowych za rok rozpoczynający się po 31 grudnia 2024 roku, w związku z czym w przypadku sprawozdań finansowych, których rok obrotowy rozpoczął się przed 31 grudnia 2024 roku będą miały zastosowanie poniżej wymienione progi:
- średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,
- suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2 500 000 euro (które w przeliczeniu po kursie z ostatniego dnia roboczego 2023 roku wynosi 10 870 000 zł);
- przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5 000 000 euro( które w przeliczeniu po kursie z ostatniego dnia roboczego 2023 roku wynosi 21 740 000 zł);
Struktura XML
Zgodnie z opublikowanymi informacjami przez Ministerstwo Finansów zostały także zmienione Struktury logiczne XML, według których jednostki są zobligowane do sporządzania sprawozdań finansowych. Dla sprawozdań finansowych podmiotów sporządzających sprawozdania finansowe według załącznika 1,4,5 lub 6 Ustawy o rachunkowości, za lata obrotowe które rozpoczęły się od 1 stycznia 2024 roku albo później mają zastosowanie struktury logiczne w wersji 1.3.
Konsolidacja sprawozdań finansowych
Co do zasady każda jednostka dominująca w rozumieniu ustawy o rachunkowości, mająca siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej powinna sporządzić roczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe. Jednak jak od większości reguł są wyjątki pozwalające na skorzystanie ze zwolnień pozwalających na niesporządzanie tego dokumentu finansowego. W nowelizacji ustawy o rachunkowości ustawodawca dokonał kilku zmian w zwolnieniach.
Pierwszą dokonaną zmianą jest zmiana progów kwotowych dot. zwolnienia ze sporządzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego, zawartych w art. 56 ust. 1. Poniżej w formie tabelarycznej przestawiliśmy kryteria pozwalające na zwolnienie ze sporządzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego.
| Rodzaj jednostki | Suma Bilansowa | Przychody ze sprzedaży towarów i produktów | Średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty |
| Przed wykonaniem włączeń konsolidacyjnych | > 48 000 000 | > 96 000 000 | > 250 osób |
| Po dokonaniu włączeń konsolidacyjnych | > 40 000 000 | > 80 000 000 | > 250 osób |
Tak jak i w dwóch wcześniej opisanych przypadkach, ustawodawca podwyższył kwoty w kryteriach konsolidacyjnych o 25% w stosunku do kwot obowiązujących przed nowelizacją.
Następną zmianą dotyczącą zwolnienia ze sporządzania skonsolidowanego sprawozdania finansowego jest dosyć subtelna modyfikacja art. 56 ust. 1a, która pozwoliła na zwiększenie ilości podmiotów zwolnionych z konsolidacji. W brzmieniu poprzednich przepisów jednostka dominująca, która jest zwolniona ze sporządzania skonsolidowanego sprawozdania finansowego na podstawie ust. 1 pkt 1 lub 2, traci to prawo, jeżeli na dzień bilansowy roku obrotowego oraz na dzień bilansowy roku poprzedzającego rok obrotowy przekroczyła dwie z określonych w ust. 1 pkt 1 lub 2 wielkości, ze skutkiem dla bieżącego roku obrotowego. W znowelizowanej ustawie powyżej opisany przepis brzmi „Jednostka dominująca, która jest zwolniona ze sporządzania skonsolidowanego sprawozdania finansowego na podstawie ust. 1 pkt 1 lub 2, traci to prawo, jeżeli na dzień bilansowy roku obrotowego oraz na dzień bilansowy roku poprzedzającego rok obrotowy przekroczyła dwie z trzech wielkości określonych w ust. 1 pkt 1 i 2, ze skutkiem dla bieżącego roku obrotowego”. Taka subtelna zmiana spójnika „lub” na spójnik „i” powoduje, że dopiero łączne przekroczenie warunków opisanych w art. 56 ust. 1 w okresie sprawozdawczym i w roku poprzedzającym okres sprawozdawczy spowoduje, że jednostka będzie musiała sporządzić skonsolidowane sprawozdanie finansowe.
Trzecią zmianą dotyczącą zwolnień ze sporządzania skonsolidowanego sprawozdania finansowego przez jednostkę dominującą jest dodanie przez ustawodawcę ust. 1b. Na podstawie tego przepisu jednostka dominująca może nie sporządzić za pierwszy rok obrotowy grupy kapitałowej skonsolidowanego sprawozdania finansowego, jeżeli nie zostały przekroczone w tym roku dwie z trzech wielkości, które zostały zaprezentowane w tabeli powyżej.
Sebastian Gambrych
Manager Polskiej Grupy Audytorskiej Sp. z o.o.